Seyyid izzl-i Mervi’nin (Allah’m rahmeti üzerine olsun) dilinden Fütüvvetnamesi

Ahi; Nefisini fethetmiş yiğitlik, cömertlik ile Dosdoğru yol ile manevi sonsuzluğu bulan kişidir. Bu öğütler Ahi gibi Ahlaklı, Sevgi, Hizmet ve olgun insan olmak isteyen için iyi bir nasihattir

• Ey iyi yaradılışlı, akıllı kimse! Sılardan birkaçını sana remizlerle söyleyeyim.
• Akıllı ve bilgili ol ki fütüvvete dair birkaç nükteyi (önemli meseleyi) öğren.
• Böylece başına serverlik külahı konulup mertlerin yolu sana açılsın.
• Eğer benimle bir süre sırdaş olacak ve dinleyeceksen kulak ver
• Bu yolun önderleri mertlikten/fütüvvetten yaşarken dem vurarak şöyle dediler:
• Fütüvvetin şartlar yetmiş ikidir ve o şartlardan biri de “mürüvvet”’(Yiğitlik-cömertlik-sevgi)dir.
• Sana bu şartları tek tek söyleyeyim ki bütün sırları açıksa göresin.
• ikincisi “doğruluk“u karakter haline getirmek; iyi kimseler gibi kötülük yapmaktan çekinmektir.
• Herkesi dost olarak kabul edip kimseye bu bizdendir, o bizden değildir dememektir.
• Çirkin nefsin zincirinden kurtulup iyi insanlar gibi huzurlu olmaktır.
• Ahi‘nin gözü ve eteği, dost-düşman içerisinde her zaman tertemiz olmalıdır.
• Eğer fütüvvet ehlinde vefa bulunmazsa onun hiçbir işi riya ve ikiyüzlülükten kurtulmaz.
• Bir kimse ki civanmertlik iddiasındadır; gönlünü dosta da düşmana da ardına kadar açmalıdır.
• Kendin için istediğini herkes için de dilemelisin ki zarar görmeyesin.
• Sana kötülük etmiş olanla dahi kötü olma, aksine asıl onunla iyi ol ki civanmert olasın.
• Bir kimse ki sana olan ilgi ve muhabbet bağını kesmiş olsun, sen ona mertlikle candan ve gönülden bağlan.
• Dilini kötü sözler söylemeye alıştırma, korkarım bundan bir gün pişman olursun.
• Kendini bir karıncadan bile daha küçük ve değersiz görmelisin ki güçlü bir insan (olarak yaratılan olman) sana yakışsın.
• Muhtaç kimselerin dileklerini yerine getirmeye bak ki sen de tüm dileklerine ulaşasın.
• Asla bu işi yapacağım deme, eğer gücün yetiyorsa onu tam da olması gerektiği gibi yap.
• Bir kimsenin ki gözüne “haya” görülmez, fütüvvet asla o kimse için uygun değil.
• Fütüvvet ehli ol, çünkü gönül kırıcı insanla hayatı boyunca kimse dost olmaz.
• Kendini beğenmişlik bu yola sığmaz; hatta miskinlik ve toprak kadar mütevazılık dışında bir şey (bu yolda) yaraşmaz.
• Ey birader! Fütüvvet, bürdbarlıktır (hırkapuşluktur, yokluktur). Kızgınlık ve kavga-gürültü değil belki (mağdurluk ve) sızlanmadır.
• Ekmeğini paylaş ki namın yürüsün. Dünyadan iyi namdan daha güzel ne var?
• Dilini ve gönlünü herkes için bir kil. Öncesinde ne isen sonrasında da o ol!
• Görmeye değmeyecek şeye bakma; işitmeye layık olmayan sözü dinleme.
• Eğer sende eksikleri tamamlayan, ayıpları örten (settar) bir tabiat yoksa.
• Her daim dindarlık yolunu gözet Zira Allah yolundan sapmışların sonu iyi olmaz.
• Hiç kimseye yalan dolan ve kovuculukla yaklaşma. Çünkü hile aciz kimselerin işidir.
• Yüreğini kindarlıktan temizle; kin tutmak insanlığa yakışmaz.
• Eğer biri seni (yardıma) çağırdıysa bahane bulma, yarın ekmekten gayri bir şeyin olmasa dahi hayır deme.
• Bu yolda samimiyetinle eğer geride kalırsan canın fütüvvetten haberdar olmaz.
• Zihnini kibirden tamamen boşalt. Bu sahip olduğun kendini beğenmişlik şeytanlık değil midir?
• Tüm yaratılmışlara alçak gönüllülükle muamele et. Büyüklenme, Allah dışında kimseye layık değildir.
• Ufak tefek, değersiz, (maddi) şeyler için canını sıkma; bedeninin gelişmesi ruhun zayıflığı demektir.
• Yumuşak, latif ve düzgün sözlerle konuş; haddini aşan sözler söyleme.
• Gönlündeki sırları herkese açma. Çünkü dünyada gerçek sırdaş bulamazsın.
• Kıskançlığın fütüvvette yeri yoktur. Kıskanç kimse, Hakk’ın yolunu idrak edemez.
• Ahi (haddinden fazla) yol oğlu (terbiye) sahibi olmaya tamah ederse, onunla olan muhabbet ve alakanı hemen kes!
• Eğer bir söz verdi isen onun gereğini yerine getir; yoksa, daha işin başında kaybedenlerden olursun.
• Fütüvvet yolunda kendi başına asla yürüme, kendi başına yürümek mürüvvet sayılır mı?
• Riyazet kıl! Çünkü nefsinin emrinden çıkmayan kişi öküzden ve eşekten bile çok daha aşağıdır.
• Çağrılmadığın yere gitme ki zelil olmayasın; eğer gidersen sıkıntıdan bir şey görmezsin.
• Ey birader! Dostlarına şehvet gözüyle bakma. Bu ancak düşmanları sevindirir.
• Eğri nazarlıklardan gerçek anlamda fütüvvet beklenemez. Eğri nazarlığa fütüvvet yaraşmaz.
• Kendi mutluluğunu her şeyin üzerinde görme sakın. Zira bencil kimselerin sonu ancak hüsrandır.
• Zamane ehline mürüvvetle davran ki adın sonsuza dek yaşasın.
• Ahi‘nin binlerce terbiyeti (tabisi, öğrencisi) olsa da cömert kimseden başka değerli dostu yoktur.
• Zavallı yaşlılardan güler yüzü esirgeme; yaramaz gençleri dahi bağışla.
• Geveze olma ey oğul! Zira geveze kimse dost-düşman arasında kadından(Dedi-koducu) aşağıdır.
• Fütüvvet; halka adaletli davranmaktan ve her fırsatta yardım sever olmaktan başka nedir ki?
• Her kim ki mağrurdur, o kimse mürüvvetten fersahlarca uzak olur.
• Saygılı ol ki hakaret görmeyesin; dostluk göster ki düşmanlık bulmayasın.
• Her yerde edepli olmaya gayret et; edepsizden de asla korkma.
• Elinden geldiğince hizmeti yerine getir. Bu huyu ancak bu çevganla çelebilirsin.
• Şu biricik öğüt dışında seni bağlayacak başkaca bağ yok: Fütüvvet içerisinde gayri şeylere bağlanma!
• Kan selleri (büyük zorluklar) kapına dayansa da sır perdesinin altında gizlen.
• Fütüvvet yolunda ad bırakmak istiyorsan iyiler dışında kimsenin adını anma.
• Kendini isyana kaptırma ki sonunda ruhun ve bedenin belalara duçar olmasın.
• Nefsinin arzularını kır! Onları Allah’ı arzularından önde tutma.
• Ne zaman ki yaşlıları ve gençleri bir araya getirsen ne bir kesimi ne de diğerlerini utandırma.
• Öğüdün gizlice verileni en iyisidir; can düğümünü ve gönül ukdesini böylesi öğütler acar.
• Şu söylediğimi can kulağıyla dinle: Elbiseni her önüne gelen/layık olmayan kimse ile paylaşma
• Terbiyelilerin kemerini bir an evvel bağla ki sadık bir oğul gibi yanından ayrılmasınlar.
• Fütüvvet ehli eğer kanaat sahibi olursa bütün alem halklı gelip sermayesini ondan alır.
• İbadetlerini eksiksiz yerine getirip iyi bir dindar ol, zira dindar olmayan kimseye fütüvvet yakışmaz.
• Baki Allah’ a layıkıyla kulluk et; aklını ve ruhunu onun emrine bağla.
• Bu meslekte yoklukla yol al; çünkü bu sanatta varlık beklenmez.
• Zorluklar karşılığında sabırlı ol; böyle anlarda dahi cömertlikten uzaklaşma.
• Sahip olduğun nimetler için Tanrı’ya daim şükret. Bir dertle karşılaştığında (bil ki) derman sabırdır.
• Konukların olduğunda onlara tatlı dilli ol; yüzlerce ikram ve cömertlikle ağırla.
• Öncelikle (konuklarınla) aradaki tekellüfü kaldır; Az-çok Allah ne verdiyse onlara ikram et.
• Gönüller cömertlik ve karşılık beklenmeden yapılan iyiliklerle alınır; dünyada bunda daha iyi (önemli) bir iş yoktur
• Ey akıllı kimse! Senden beklenen insaflı olmandır. (Civan)mertler, yollarında (civan) mertçesine yürürler
• Eğer birine teşekkür etmen istenirse/icap ederse, bir zaman? (bu da nereden çıktı) deme. Senden beklenen herkesin hakkını teslim etmektir.
• Fütüvvet ehli meclis içinde mum gibidir. Onun içindir ki meclis içinde mum gibi yanar/çevresini aydınlatır.
• Sana en sadık yol arkadaş “aşk” olmalıdır ki bütün bu hallere vakıf olasın.
• Benim sözlerim ta yüreğinde yer ersin ki bu manaları görebilesin.
• Bu sözler yalızca söylenmek için değildir. Sen bunları kendin için hayat tarzı haline getirmelisin.
• Bu anlattıklarımı sakın unutma; 1zzi’nin öğütleri daima kulağında küpe olsun.
• Senin için iyi olan bu manaların gereğini yerine getirmen ve bu yolun şartlarına uyarak yürümendir.
• Eğer bu manayı/fütüvveti (gerçekten) kavramak istiyorsan Attar’ın Fütüvvetnamesi’ni okumalısın.
• Fütüvvet erlerinin izlerini takip ettiğin sürece Allah her iki alemde de yerin olsun.

Kaynak :

1. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu • Cilt-1

SEYYiD İzzi-i Mervi’Nnin Manzum Fütüvvetnamesi – Doç Dr. Ömur CEYLAN

Nihat Vural

“Kendini bil, kendini tanı” ve “İyi ve faydalı İnsan ol”

Teknolojiyi İnsanlığın ve doğanın faydasına kullanarak sevgi ve dayanışmanın artmasına katkı sunmak önceliğimizdir. Birlikte üreten, paylaşan bir AHİ gibi egosuna yiğit, özündeki sevgiye bağlı kişi olmak her zaman hedefimizdir.